Kafkas Ana Arısı ve Özellikleri

Burada kafkas arısından bahsederken, kafkas ana arısından da bahsetmiş oluyoruz. Kafkas arısı diye kullandığımız ibareler aynı zamanda kafkas ana arısı hakkında bilgileri içermektedir. Bu şekilde ön bilgiyi vermekteki amacımız arıcılığı bilmeyenler içindir. Kafkas arısı ile kafkas ana arı farklı mı sorusu olmasın. Bir arının doğurganlık özelliği olunca ana arı, olmayınca işçi arı oluyor. Kolonini üremesini ve çoğalmasını sağlayan ana arılardır.

Kafkas arısı, dünyada yetiştirilen ve ekonomik değere haiz olan 4 önemli arı ırkından birisidir. Bundan dolayı ülkemizde değeri ve kıymeti bilinen arı ırkıdır.

Kafkas ana arı üretimi nerede yapılıyor?

Kafkas arısının damızlık bölgesi olarak ülkemizde iki yer vardır. Ardahan ili Posof ilçesi ile Artvin ilinde bulunan Macehal bölgesidir. Bu iki nokta dışında üretimi yapılan bütün yerler kafkas arısının melezi (f1’i) olmaktadır. Melez konusunu detaylı olarak tekrar açıklayacağız. Artvin ve Ardahan ilinde bulunan bu noktalarda kafkas arısının gen merkez olarak kabul edilmiştir. Devlet tarafından yasal kanunlar çerçevesinde korunmaktadır. Bu bölgelere dışarıdan arı girişi yasak olup, dışarıya çıkışına izin vardır.

Posof ilçesinde ortalama 6000 adet arılı kovan bulunmakta olup, burada arıcılığı yaklaşık 100-150 aile tarafından ana arı üretimi yapılmaktadır. Burada üretimi yapılan kafkas ana arılar ülkenin farklı noktalarına gönderilmektedir. Macehal bölgesinde ise ortalama 2400 koloni ile ana arı üretimine katkıda bulunmaktadır. 1900 adet ise özel kafkas ırkı olarak kayıt altın alanına koloni varlığı vardır. Kafkas ana arı üretimi Posof ilçesi ile Macehal bölgesinde üretimi yapılmaktadır. Bu iki noktada üretimi yapılan ana arılar kargo vasıtası ile ülkemizin farklı noktalarına gönderilmektedir. Bir altta paylaştığımız resimler Macehal bölgesine aittir.

Bölge arıcıları tarafından Macehal bölgesinde üretilen ana arıya “Macehal ana arı” veya Posof ilçesinde üretilen ana arıye ise “Posof ana arı” gibi ifadeler kullanılmaktadır. Yerel üreticiler ana arıların satışını yaparken ve ana arıların tanıtımı konusunda böyle ibareler kullanmaktadır. Aşağıda paylaştığımız video Posof ilçesine aittir.

Özellikleri:

Dış Görünüşü: (Morfolojik Özellikleri)

Diğer arı ırklarına göre daha iridirler. Yeni gözden çıkan işçi arının ağırlığı 70-80 mg’dır. Kitin esmer renktedir. Geçit formlarının ilk abdomen halkasındaki iki adet kahverengi leke bulunur. Dağlık bölgelerde ve yüksek rakımlı yörelerde kafkas arısının tüm abdomen halkaları siyahtır. Dil uzunlukları 6.6 – 7.25 mm’dir. Hatta bazı ölçümlerde 7.5 mm olduğu bilinmektedir.

Koloni Davranışları: (Fizyolojik Özellikleri)

Uysaldır, hırçın ve sokucu değildir. Sonbaharda küçük bir delik hariç, uçuş deliğinin diğer kısımlarını propolis perdesi ile kapatır.

Kafkas arısı; kafkasların dağlık bölgelerinde yetişmektedir. Kafkas ana arısı aynı zamanda dağ arısı olarak da adlandırılan kafkas arısı, soğuk kış iklimlerinde başarılı ve dünyada iki önemli ırktan birisi olması ile hep kendinden söz ettirir. Yukarıda belirttiğimiz üzere ülkemizde izole olarak yetişme alanlarını ve durumlarını açıkladık. Şimdi de kafkas arısının özelliklerine derinlemesine bakalım.

1) Uysallıkları ve petek üzerindeki sakinlikleri bu ırkın en tipik özellikleridir. Kafkas ana arısının yavru verimleri yüksektir ve koloni olarak kuvvetli aileler meydana getirirler. Fakat en kuvvetli oldukları zaman yaz ortasıdır. Oğul verme meyilleri zayıftır. Kafkas arısı propolisi çok kullanırlar ve neredeyse kovanın her yerine propolis bulaştırırlar.

2) Kafkas arısı adından anlaşılacağı üzere yüksek rakımlı bölgelerin arısıdır. Kafkas arısı şekil olarak, büyüklük ve kıl örtüsü bakımından karniyol arısına benzemektedir. Kitin rengi koyudur olan ama birinci karın halkası üzerinde kahverengi noktaları görülmektedir. Kafkas ırkı, bilinen arı ırkları içinde en uzun dile sahip olan ırktır. Bu yüzden yüksek rakımlı yerlerde bulunan dağ çiçeklerinin özüne ulaşmasında daha etkindir.

3) Kafkas ana arı iyi bir yavru yetiştiricisidir. Kuvvetli koloniler oluştururlar. Kıştan zayıf çıkar, ilkbahar basında gelişme çok erken başlar ve düzenli bir şekilde sezonda ilerler. Koloninin gelişme sürecinde ana arı bir günde ortalama olarak 1100 – 1500 yumurta atabilir. Mumlar üzerinden yani petekler üzerinde sessiz bir şekilde dolaşırlar. Kontrol için çerçeveleri çıkardığımız zaman bile arılar yine günlük çalışmalarına devam ederler. Genel olarak uysal olup, hırçın ve sokucu değildir. Çok düzgün petek yapar ve güzel bal sırrı örerler. Petek gözleri koyu renk tonundadır. Balı ilk önce kuluçkalığa, sonra da ballığa yani kata depolar. Güçlü bir nektar ve yiyecek toplama yeteneğine sahiptir.

4) Kafkas arısı fazla bal yapar ve yavru gözlerine yakın bal stoğu yapar. Yeni yiyecek kaynağı aramada çok başarılı olup ve bir sezon boyunca ihtiyacını doğadan bulur. Zengin nektar kaynaklarını çok iyi değerlendirir. Kıt kaynaklardan da yani kötü bir sezonda bile en ekonomik yararı sağlar.  Doğal oğul verme eğilimleri zayıftır. Araştırmalar normal şartlardaki kolonilerin %13’ünün oğul verdiğini göstermiştir. Uzun karlı ve kış şartlarında üstün kışlama yeteneğine sahiptir. Sonbaharda küçük bir delik hariç, uçuş deliğinin diğer kısımlarını propolis perdesi ile kapatır. Yiyecek depolarını çok iyi korur ve tutumlu kullanır.

5) Çok uslu olmalarına rağmen, dışardan gelen yağmacı arı yada diğer zararlılara karsı kovanlarını oldukça iyi korurlar. Kendilerini diğer arılara karşı korumada oldukça başarılıdırlar. Dağ arisi olarak da adlandırılan Kafkas arıları, kışı soğuk ve karlı iklimlerde başarılı, dünyadaki iki önemli arı ırkından birisidir. Diğer arı ırkı da karniyol arısı olarak bilinmektedir.

Kafkas Ana Arısının Olumsuz Özellikleri:

1) Yağmacılık eğilimleri fazladır ve yüzden arılıkta çalışırken hızlı olunması gerekir aynı zamanda çevrede bal yoku bırakılmamalı ve temizlenmelidir.

2) Propolis üretime yönelik çalışma yapmıyorsanız. Kovan içinde her yer propolis olacağı için biraz rahatsız edebilir. Propolisden dolayı neredeyse çerçeveleri yerinden çıkmayacak duruma gelebilir. Aşırı miktarda propolis getirerek sağa sola bulaştırırlar.

3) Diğer arı ırklarına göre gelişimi biraz geç olabilir. Çünkü soğuk iklim arısı olduğu için havaların ısınmasına bağlı olarak hareket eder ama mevsiminde güçlü bir koloni haline gelerek bal akımına kendini hazırlar.

Kafkas Ana Arısı Nerelerde Yaşar?

Kafkas arısı, ülkemizde Ardahan ilinin Posof ilçesi ile Artvin ilinin Macehal bölgesinde yaşamaktadır. Dünyada ise, ABD’nin kuzey eyaletlerinde, Kanada’da, Orta ve Kuzey Avrupa ülkelerinde, Rusya’nin hemen her yerinde, Çin’de, Mançurya ve Moğolistan’da, Orta Asya Cumhuriyetlerinde ve soğuk iklime sahip diğer bazı ülkelerde başarılı bir şekilde kullanılan önemli arı ırkıdır.

Melez yada f1 kafkas ana arı nedir?

Yukarıda yazmış olduğumuz iki nokta üretimi yapılan ana arılar damızlık ana arı olur. Bu noktadan almış olduğunuz ana arıyı ülkemizde farklı bir ile götürüp bu anadan birinci kuşak yavrular çıkarırsanız buna melez diğer adı ile f1 ana arı denilmektedir. Peki neden böyle oluyor diyebilirsiniz. Çünkü, damızlık bölgesinde bulunan bütün arılar kafkas arı olduğu için çiftleşme uçuşunda olan erkek arılarda kafkas olduğundan ortaya çıkan ana arı adayları da kafkas olmaktadır. Ama diğer türlü damızlık bölgesi dışında eğer üretim yapıyorsanız ve bulunduğunuz bu bölgede kafkas arısından başka arılar olduğu için siz ne kadar larva transferi ile aşılama yapsanız da bu ana arı adayı çiftleşme uçuşu için dışarıya çıkacak. Doğal olarak gökyüzünde hangi cins veya hangi türden erkek arı ırkı varsa onunla çiftleşecektir. Kısaca, çiftleştiği erkek arı belliyse damızlık, çiftleştiği erkek belli değilse melez ana arı diyebiliriz.

Örneğin, damızlık kafkas ana arıyı alıp üretimi için Sinop ilinin Dikmen ilçesine götürdünüz ve burada ana arı üretimi yapmaya kalktınız. İşte sizin burada üretmiş olduğunuz ana arı f1 kafkas ana arı oluyor. O zaman ana satın alırken melez ana arı mı almak lazım yoksa damızlık ana arı mı almak lazım sorusuna gelince; bölgenizin iklimi bilmeniz gerekmektedir. Damızlık kafkas ana arı üretimi yapılan bölge ile aynı yükseltide ve iklimde iseniz ve ana arı üretimi yapacaksanız damızlık kafkas ana arı  alabilirsiniz. Yoksa normal bal üretimi yönelik çalışma yapıyorsanız f1 ana arı satın alabilirsiniz.

Saf yada Damızlık Kafkas Ana Arı Nasıl Olur?

Bir arının saf yada damızlık olması için izole bir alanda devlet tarafından korunan bir bölgede üretimi yapılmasından elde edilen arılar saf diğer adı ile damızlık arı olmaktadır. Bunun dışındaki üretimi yapılan noktalarda ise melez yani f1 ana arı demek oluyor. Bu konuyu aşağıda anlatıyoruz. Ülkemizde ise izole olarak korunan ve kafkas arının üretimi için yapılmış olan Posof ve Macehal bölgesi vardır. Bu iki noktada üretimi yapılan bütün ana arılar damızlık statüsünde olmaktadır. Eğer damızlık kafkas ana arı almak istiyorsanız bu yerlerde üretim yapan arıcılardan temin etmeniz gerekiyor. Siz melez olarak ana arı almak istiyorsanız ülkemizin her yerinde bu üretim yapılmaktadır. Bulunduğu bölgede farklı ırklardan erkek arı olması o arının melez olduğunu gösterin. Anası bir, babası bir ise orjinal kafkas ana arı oluyor. Aşağıda paylaşmış olduğumuz resimler damızlık ana arıya aittir.